Makedonija. Zemlja poznata po raznolikosti kultura, naroda i vera. Zemlja sa značajnim brojem manjina, koje zajedno čine više od 35 odsto stanovništva ove države.
Međutim, jedna manjina zaostaje za drugim. Ne neguje svoje običaje kao što to rade ostale manjine, a još manje – govori svojim jezikom. To je srpska manjina u Makedoniji. Pitao bi se svako, zbog čega je stanje srpskog jezika u ovoj zemlji na tako niskom nivou? Je li nepoželjan? Da li bi mogao da „nagrabusiš“ ako te neko čuje da govoriš tim jezikom? Odgovor je, NE!
Ne, srpski jezik niti je cenzurisan, niti je opasno koristiti ga. Jednostavno, splet okolnosti je doveo da ga Srbi u ovoj zemlji ne govore. Asimilacija Srba u Makedoniji dosta je jaka, a nenasilna. Mešoviti brakovi, društvo i škole dovode do toga da jedan prosečni Srbin u Makedoniji nema ni gde da čuje srpski jezik, osim kod kuće, gde se najčešće i ne govori.
Pretpostavljam da je sledeće pitanje: “Pa, zar ne može srpski jezik da se uči u školama?“ – Rekli ste da nije zabranjeno. – I nije. Nije zabranjeno učiti na maternjem jeziku. Međutim, je li neko izrazio želju da želi da uči na tom jeziku? Odgovor je, opet, NE!
Naime, iako se navodno nastava na srpskom jeziku izvodi u četiri škole u Makedoniji, đaka je sve manje i manje. Tačnije, u 2013. godini bilo je 183 đaka u osnovnim školama koji pohađaju srpsku nastavu, a u 2015. imamo svega 19 đaka – prvaka! Srednjoškolaca na srpskom i nema.
Inače popisa stanovništva ovde nije bilo od 2002. godine. Prema tome, o broju Srba uopšte, možemo samo da nagađamo (u 2002. ih je bilo blizu 36.000), ali zato o đacima koji pohađaju nastavu na srpskom jeziku uvek imamo tačan podatak, i čeka se godina kada neće biti nijednog đaka – prvaka. Ta godina je verovatno blizu, budući da ih sada ima svega 19 u svim školama ove države!
Kako god, nevladin sektor i srpske organizacije u Makedoniji, i dalje se trude da se srpski jezik govori i neguje u ovoj zemlji. Pa tako, Kulturno informativni centar Srba u Makedoniji – SPONA, već nekoliko godina zaredom organizuje časove srpskog jezika, kako u svojim prostorijama, tako i u osnovnoj školi „11 Oktomvri“ u Rečeci, kod Kumanova.
Šta će biti, i kako će biti, ostaje da vidimo. Ko zna? Možda doživimo i popis, prebrojimo se, pa konačno i saznamo da li su ove brojke poražavajuće kao što izgledaju!
Autor: Stefan Radulović,
novinar Kulturno-informativnog centra „Spona“
* Tekst je nastao za potrebe projekta „Govori pravilno – novinarsko pravilo“ koji je Udruženje novinara Srbije realizovalo uz podršku Ministarstva kulture i informisanja.
Danas je naša pažnja usmerena na 50 najneobičnijih jezika koji se govore u realnom i u svetu mašte. Otkrijte složenost jupik jezika, posebnost arhi jezika kojim se služi samo hiljadu govornika na Kavkazu. Dopustite da vas Elves i Aklo, likovi iz naučno-fantastičnih ostvarenja Hauarda Filipsa Lavkrafta, uvedu u svet mašte kroz sindarinski jezik. Vaše putovanje svetom i svemirom 🙂 može da počne!
Jezik je divna, živa zver koja neprestano raste i menja se, dok smo mi svi lutke koje plešemo kako nas on vodi. Tako ni rečnici nisu bezbedni od ćudljive lingvističke prirode.
A upravo to bi mogao biti razlog zašto su Oksfordski rečnici kao reč 2015. godine proglasili jedan emotikon, tačnije, smajlić koji plače od sreće.
Oksfordski rečnici inače već godinama biraju reč godine, ali ove godine se Univerzitet u Oksfordu udružio sa kompanijom Svift ki (SwiftKey) kako bi otkrili najpopularnije emotikone iz celog sveta. A onaj koji plače od smeha je pobedio.
Rasplakani emotikon se brzo popeo na vlast. 2014. godine je u Velikoj Britaniji činio svega četiri odsto svih emotikona, dok se ove godine popeo na 20 odsto, piše Verge.
Doduše, neki smatraju da je ovaj izbor reči godine postao smejurija i da se na račun nje vesele pripadnici Oksforda, koji su prošle godine kao reč godine izabrali ‘vape’, za šta mnogi nisu znali šta znači. Ako ste među njima, radi se o glagolu koji predstavlja udisanje i izdisanje pare koju proizvode električne cigarete ili slični proizvodi.
There are a couple of odd things about the title Mrs. First, the word it stands for, missus, looks strange written out that way in full. In fact, except in the jokey context of “the missus,” meaning the wife, you almost never see it written out. “Missus Claus” looks far more awkward than “Mister Rogers.” Second, the abbreviation has an ‘r’ in it, and the word doesn’t. Why is there an ‘r’ in Mrs.?
Originally, Mrs. was an abbreviation for mistress, the female counterpart of master. There were various spellings for both forms—it might be maistresse/maistre or maystres/mayster—and variation in pronunciation too. The word mistress had a more general meaning of a woman who is in charge of something. A governess in charge of children was a mistress, as was a woman head of a household. The abbreviated form was used most frequently as a title for a married woman.
Eventually, the title form took on a contracted, ‘r’-less pronunciation, and by the end of the 18th century “missis” was the most acceptable way to say it. (A 1791 pronouncing dictionary said that to pronounce it “mistress” would “appear quaint and pedantic.”) The full word mistress had by then come to stand for a paramour, someone who was explicitly not a Mrs.
The pronunciation of Mr. also underwent a change, from “master” to “mister.” But there was already a written word mister, meaning an occupation, trade, or skill (related to métier) so that when Mr. was written out that way it didn’t look awkward. Missus, however, was first written out as a rough approximation of lower class dialect, the way servants in Dickens talked of their mistresses, for example. Even though everyone was pronouncing Mrs. as “missus,” they avoided writing it that way because it was just too casual. It would be like writing Ms. as Miz. Sometimes a title is not an abbreviation for a word, but a word all of its own.
Pre nekog vremena smo u saradnji sa britanskim umetnikom Džejmsom Čepmenom objavili njegov FunTASTIČAN prikaz kako životinje zvuče na različitim jezicima sveta (tekst Prevodilac životinjskog govora možete pogledati ovde). Po broju lajkova na našoj Facebook stranici videli smo da vam se Džejmsov rečnik u crtežima veoma dopao, pa smo ga zamolili da nam pošalje još neke njegove ilustracije.
Da li ste znali da poljubci, hrkanje, pa čak i razmišljanje različito zvuče u svetu 🙂 Jezička mreža danas donosi jauk i vrisak na stranim jezicima, a u narednim danima stižu novi zanimljivi zvuci, stay tuned!
Učenje nekog jezika može da bude lakše ili teže u zavisnosti od maternjeg jezika koji govorimo. Srpski i hrvatski jezik odlikuju 4 prošla i 2 buduća vremena, jedno sadašnje, infinitiv, dva kondicionala, određeni i neodređeni član i sve to u pasivnom i aktivnom obliku, pa ne čudi što su ti jezici srednje teški jednom Amerikancu ili Englezu.
Za savladavanje srpskog jezika nekome ko dolazi sa engleskog govornog područja potrebno je 44 nedelje ili 1100 radnih sati.
Na kraju teksta donosimo odličnu infografiku koja daje pregled broja izvornih govornika i težine učenja jednog jezika za one čiji je maternji jezik engleski. Postavlja se pitanje da li isti jezici imaju podjednaku težinu za njihovo usvajanje i za nas?
Nedavna anketa koju smo sproveli među polaznicima jezičke mreže Verbalisti pokazuje da nema veće razlike (ako izuzmemo slovenske jezike) – arapski, kineski, korejski i japanski najviše muče i nas i Engleze. Zanimljiv je podatak da je govorniku srpskog jezika potrebno u proseku 1,69 godina (88 nedelja) odnosno 2.200 školskih časova da savlada jedan od ta četiri najteža jezika.
U nastavku donosimo naš predlog za sastavljanje liste 10 najtežih jezika. Dok smo je sastavljali kratko smo se osvrnuli i na pojedine specifičnosti koje date jezike čine izazovnijim za učenje.
Arapski je zvanični jezik u oko 27 zemalja severne Afrike i jugozapadnog dela azijskog kontinenta
1. Arapski
Izvornim govornicima srpskog jezika izuzetno je teško da savladaju osnove arapskog. Alfabet, način čitanja i specifični oblici govora nisu uporedivi sa odgovarajućim jezičkim celinama u srpskom jeziku što dodatno otežava usvajanje arapskog. Zaljubljenici u arapski koji uspeju da se „izbore sa“ alfabetom nailaze na novu prepreku – pravilno označavanje samoglasnika koje može potpuno da promeni značenje reči. Arapski ima mali broj reči koje podsećaju na neki evropski jezik a zbog smanjene upotrebe samoglasnika može zvučati „grublje“.
Prvo naučite reč melodija.
2. Japanski
Japanci su razvili tri odvojena sistema pisanja i svaki krasi poseban alfabet koji bi trebalo savladati. Jedan sistem koristi se za zapisivanje imenica i korena glagola, kombinacija sistema primenjuje se prilikom zapisivanja nastavaka, dok treći poseban služi za zapisivanje stranih reči i izraza. Te sisteme upotpunjuju hiljade ideografskih znakova koji se moraju usavršiti za pravilno korišćenje japanskog. Učenje japanskog jezika otvara vrata drevne kulture koju je čast upoznati.
Prvo naučite reč upornost.
3. Kineski
Zemlje u kojima je kineski službeni jezik – Kina, Hong Kong, Makau, Tajvan i Singapur
Kineski jezik jedinstven je po tome što su način pisanja i sistem govora odvojene celine, a samim tim i čitanje i pisanje.Takođe, kineski jezik odlikuje i razlika u tonalitetu gde reči koje se isto pišu imaju potpuno različito značanje u zavisnosti od tona kojim su izgovorene. Standardni mandarinski kineski ima 4 različita tona i to početnicima može stvoriti veliku zabunu prilikom učenja i dovesti do brojnih nsporazuma. Hiljade znakova piktografskog pisma i četiri tona za svaku reč!
Prvo naučite reč strpljenje.
4. Korejski
Odmah ćete primetiti uticaj kineskog jezika, pa ako vam je dobro išlo sa kineskim, onda će usvajanje korejskog alfabeta biti mnogo lakše. Dolazimo do strukture rečenice koja će vas oduševiti. Kada rečenica opisuje radnju prvo ide subjekat, pa objekat, a radnja se definiše na kraju rečenice. Prilikom opisivanja počinjete subjektom a završavate pridevom.
Počnite učenje korejskog žargonski – jasno kao dan.
5. Grčki
Na prvi pogled čini se da je grčki dosta lakši za učenje od pomenuta četiri jezika sve dok ne dođemo do akcentovanja. Mesto na kom stoji akcenat definiše značenje reči i zahteva poseban oprez kako bi se izbegla zabuna. Grčki alfabet nije nimalo lak i predstavlja svojevrtsan izazov.
Prvo naučite reč more.
Islandski govori samo 300.000 ljudi
6. Islandski
Pored komplesnog alfabeta i gramatike, islandski jezik odlikuje i specifičan red reči u rečenici, potpuno suprotan sintagmama u srpskom jeziku. Delovi, npr. imeničke ili glagolske sintagme ne stoje „zajedno“ u rečenici. Takođe, samo 330.000 ljudi u svetu govori islandski što smanjuje mogućnost da se često govori i vežba u realnim situacijama.
Prvo naučite reč led.
7. Estonski
Izuzetno zanimljiv jezik u kome čak trećina reči ima germansko poreklo, ne postoji rod i buduće vreme, ali postoji čak 14 padeža. Gramatička pravila su manje formalna u odnosu na gore opisane jezike. Poznavanje estonskog dosta pomaže prilikom učenja finskog jer se govornici ova dva jezika međusobno razumeju.
Prvo naučite sintagmu ivica leda i otkrijte još jednu zanimljivost u vezi sa estonskim jezikom.
8. Finski
Pošto smo savladali estonski, učenje finskog prava je razbribriga. Prednost u učenju tog jezika u odnosu na estonski ogleda se u većem broju govornika, njih oko 5 miliona, dok estonski govori „samo“ milion. Finski, koji se govori samo u Finskoj, nije trpeo mnogo uticaja od strane drugih jezika. Ima 15 padeža ali nema predloge.
Tajlandski jezik
Prvo naučite reč obrazovanje.
9. Tajlandski
Iz Evrope selimo se na Tajland. Nailazimo na poteškoće u usvajanju alfabeta i izgovora ali su gramatička pravila slična pravilima u engleskom, što je olakšavajuća okolnost.
Prvo učimo reč opuštanje.
10. Norveški
Ponovo smo u Evropi. Norveški je sa razlogom poslednji na listi najtežih jezika na svetu. Iako nije preterano teško naučiti norveški u formalnom okruženju, problemi nastaju kada počnete da ga koristite svakodnevno. Jezik je bogat dijalektima i većina izvornih govornika norveškog jezika govori prilično neformalno.
Prvo naučite sintagmu zemlja hiljadu fjordova.
Koliko brzo učimo jedan jezik zavisi od brojnih faktora, ipak pored talenta i stepena uloženog truda, maternji jezik i podneblje u kojem živimo imaju najveći uticaj.
Znanje stranog jezika otvara nove dimenzije učenja, razvija inteligenciju i pomaže da saznate više o bogatstvu raznih kultura u svetu ali i boljem razumevanju svog maternjeg jezika. Zato predlažemo da se odmah upustite u jednu lepu jezičku avanturu. Krenite da učite jedan od jezika koje smo danas predstavili i pohvalite nam se svojim rezultatom. 🙂
Američki Institut za strane jezike analizirao je koje jezike je najteže, a koje najlakše naučiti, za one čiji je maternji jezik engleski, pogledajte rezultate:
Predstavljamo vam šest zanimljivih mapa i tabela koje će vam pomoći da s lakoćom razumete koliko se pojedini delovi sveta razlikuju u pogledu jezika koji se koriste.
Jezici sveta
Nisu svi kontinenti podjednako raznovrsni kad je u pitanju broj jezika koji se govori. Statistički podaci pokazuju da je na prvom mestu Azija sa 2301 jezikom, dok Afrika sa 2138 jezika dolazi odmah iza.
Pacifička regija broji 1300 zvaničnih jezika, dok se Severna i Južna Amerika mogu pohvaliti sa 1064. Uprkos velikom broju država, Evropa se nalazi na dnu ove liste sa “samo” 286 jezika u upotrebi.
Jezici sa najviše izvornih govorinka
Kineski jezik je najmasovniji maternji jezik na svetu, zatim slede Hindi i Urdu koji imaju isto lingvističko poreklo iz severne Indije. Prati ih engleski jezik sa 527 miliona izvornih govornika. Zanimljiv je podatak da arapski jezik ima 100 miliona više izvornih govornika nego španski.
Ovi statistički podaci su fascinantni jer pokazuju da samo 12 maternjih jezika “pokriva” dve trećine svetske populacije.
Mnogi popularni jezici govore se u više država
Razlog zašto su engleski, francuski i španski među najrasprostranjenijim jezicima na svetu leži u osvajačkoj prošlosti država iz kojih potiču.
Engleski je u širokoj upotrebi kao službeni jezik
Ovde treba imati u vidu da iako neka država koristi engleski kao službeni jezik to ipak nije stvarni pokazatelj na kom jeziku njeni stanovnici komuniciraju. Neke od gore pomenutih nacija imaju mali procenat stanovništva kojima je engleski jezik zapravo maternji.
Neumitno je da će polovina svetskih jezika nestati do kraja ovog veka jer se govornici pojedinih jezika “mogu prebrojati na prste jedne ruke”
Oko 3% sveske polupacije koristi 96% “živih” jezika. Od svih postojećih jezika, čak 2000 ima manje od 1000 izvornih govornika. Ipak, na osnovu procene UNESCO-a koju smo predstavili na mapi iznad, oko polovina svetskih jezika nestaće do kraja ovog veka. Kliknite na mapu za njen uvećan prikaz.
Lingvističko izumiranje značajnije će pogoditi sledeće delove sveta: prašume Amazona, delove Afrike južno od Sahare, Okeaniju, Australiju i jugoistočnu Aziju.
Koliko ljudi na svetu uči neki jezik
Iako engleski zaostaje u pogledu broja izvornih govornika, to je svakako svetski jezik koji se najviše uči. Više ljudi uči engleski nego francuski, italijanski, španski, japanski, nemački i kineski zajedno.
Međutim, važno je napomenuti da postoje jezici koji privlače pažnju tek odnedavno. Broj američkih koledža koji podučavaju kineski porastao je za 110% u peridou između 1990. i 2013. i učinio ovaj jezik daleko dostupnijim za njegovo učenje. Tokom istog perioda broj programa za učenje ruskog jezika na američkim univerzitetima opao je za 30%.
Neki od jezika vam mogu doneti značajan napredak kada je u pitanju posao. Prema istraživanju Alberta Saiza, naučnika sa univerziteta u Masačusetsu, znanje nemačkog jezika donosi Amerikancima dodatnih 128.000 dolara tokom karijere. Znanje nemačkog jezika na tržištu vredi dva puta više od francuskog i skoro tri puta više od španskog. Zato ne oklevajte i upišite ovde engleski, nemački ili neki drugi svetski jezik sa akreditovanom jezičkom mrežom i usavršavajte se u najboljim školama u svetu.
Manchester United Soccer Schools’ English language curriculum is unique. Not only does our partner teach using a syllabus where sport is integrated with the English language teaching, but they also use the latest technology to keep our classes interactive, engaging and above all else fun!
The Verbalisti Language Network recently spoke to David Pepper, Soccer Schools Head of Academic Studies, to find out more about the English language teaching on the Manchester United camps…
What’s a typical English language lesson like?
“Typically we make our English lessons as interactive and as entertaining as possible, in order to make children feel safe when they are in the classroom; we want all of our students to have the confidence to use their language skills!
We do this by developing a good rapport with the kids and by teaching them that it’s okay to make mistakes, because we learn from these mistakes. We also use football-themed examples, including ones from Manchester United’s first team, which keeps students interested and in turn makes them feel confident.”
How do you use football-themed examples in English lessons?
“We might look at the different qualities and characteristics that you need to be to be a footballer. For example, we might ask children “what qualities do you need to have to be the captain of a football team?” We would then look towards Wayne Rooney and note what qualities he possesses which make him a good captain, for instance he has good leadership skills and is able to work well in a team.
As the camps progress, we ask children to create their own dream teams, using players from teams all around the world. This creates some fantastic debate within the groups as students show preference to players from their home countries!”
How do you tailor each class to the ability of the children within it? For instance, what should a beginner coming on our soccer camps expect and what should an advanced student expect?
…at Old Trafford Excursion programme – “We use excursions as outdoor classrooms. For example, last year, our teachers took a central role in the Old Trafford excursion. We see excursions as an excellent way in which to put learning into practice, not by just taking students on a guided tour, but by involving and engaging them. By working in small groups teachers are able to stimulate debate and discussion between the students before, during and after the excursion. ” – David Pepper
“The pace of the lesson and topics covered differ between our advanced and beginner classes, as we have different English learning outcomes. For instance, in our beginner classes the pace is slower as we cover the fundamentals of the language.
Whereas, in our advanced classes we would go into more depth, encouraging teenagers to recognise and understand vocabulary. Additionally, children in our advanced classes will explore the different aspects of speech, looking at both verbal and non-verbal communication, such as sarcasm, irony and metaphorical language.”
Do you think students benefit from learning English on our camps?
“Definitely. While we don’t expect students to become professionals, we expect them to grow during the course of the camp as every lesson that our teachers deliver has a clear English learning outcome.
Students and parents frequently tell us about how they’ve gone on to take part in further examinations, which is always great to hear. However, my favourite story from our camps last summer was when one child’s parents came up to me and said that their child had started the camp speaking absolutely no English, but during the camp he had phoned them up and told them both all about his daily routine, in English! I find it incredibly rewarding to see a child arrive without much language skills and leave with lots!”
Upiši se ovde u školu fudbala svetskog šampiona i jedan od najboljih sportskih kampova u svetu:
Kompanija PRODIREKT LLC, vlasnik jezičke mreže Verbalisti, ovlašćeni je agent i ekskluzivni zastupnik sportskog kampa Mančester junajted u Srbiji, Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini, Hrvatskoj i Makedoniji.
Ne, srpski jezik niti je cenzurisan, niti je opasno koristiti ga. Jednostavno, splet okolnosti je doveo da ga Srbi u ovoj zemlji ne govore. Asimilacija Srba u Makedoniji dosta je jaka, a nenasilna. Mešoviti brakovi, društvo i škole dovode do toga da jedan prosečni Srbin u Makedoniji nema ni gde da čuje srpski jezik, osim kod kuće, gde se najčešće i ne govori.
