Pre nego što vas uvedem u današnju temu, želim da postavim nekoliko pitanja: Da li možete da mi kažete kojim jezikom govore stanovnici Australije? Lako pitanje — pa engleskim. Ovim jezikom se služi Velika Britanija, SAD, deo Kanade, Irska, Južna Afrika, Novi Zeland. Da pređemo na sledeće pitanje: Kojim jezikom se govori u Bosni, ili Crnoj Gori? Ovde odgovor nije tako jednostavan, jer raspadom bivše Jugoslavije svaka država je nekadašnji srpsko-hrvatski jezik preimenovala u svoj. Tako danas jedan jezik, sa različitim dijalektima, nosi više imena… crnogorski jezik, bosanski jezik, hrvatski jezik itd… Po ovoj logici bi trebalo recimo stanovnici Južne Afrike da svoj engleski preimenuju u južno-afrički jezik. Da li je manipulisanje jednim jezikom i njegovim dijalektom strogo političko i nacionalno pitanje ili se jezici u našem regionu zaista bitno razlikuju?
Poražajavuća je činjenica da u Bosni postoji dvojezička škola: oni koji u svom govoru kažu “mleko” skreću levo, odsek srpski jezik… Oni koji koriste “mlijeko” su sa desne strane zgrade u odseku za bosanski jezik. Ovakva podela deluje kao da se oni međusobno ne razumeju. Sarajevski lingvista Senahid Halilović je u izjavi radiju “Dojče Vele” rekao da ovakva jezička podela nije dobra. Umesto da učimo mlade ljude da je to jedan jezik i insistiramo na sličnostima, mi potenciramo i naglašavamo isključivo razlike. S druge strane, zastupnici u bosanskom parlamentu traže da im se dokumenti za sednice prevode sa srpskog na bosanski, bosanskog na hrvatski itd… Da li je ovo zaista neophodno?
Zamislite kada bi u Srbiji na primer, krenuli od juga ka severu, koliko različitih jezika bi dobili! Da li to znači da bi Vranjanci trebalo da imaju svoj jezik, Nišlije svoj, Užičani svoj i slično… Mislim, da li je neophodno da u gradskoj Skupštini Vranja radi osoba koja će se baviti simultanim prevodom kada dođe delegacija iz Beograda? U jezičkoj nauci se smatra da ljudi koji se bez teškoća sporazumevaju, govore jedan jezik. Možemo ga nazvati kako god hoćemo, ali u suštini, reč je o jednom jeziku koji ne zahteva prevodioca.
Lingvisti ocenjuju da je srpski, hrvatski, bosanski i crnogorski zapravo jedan jezik, koji ima više različitih dijalekata, i da je ova podela nametnuta od strane političara i nacionalista. Najneverovatnija stvar je što političari iz našeg regiona, iz svih pomenutih novostvorenih država, insistiraju da imaju svoje prevodioce i u svetu, pa uporno pokušavaju da Evropskoj zajednici i Americi nametnu potrebu da je za prevođenje sa srpskog, bosanskog, hrvatskog i crnogorskog potrebno angažovati četiri osobe umesto jednu.
Američke diplomate su leta 2009. godine objavile interni dokument pod nazivom “Balkanska jezička problematika”, čime je utvrđeno da “srpski, hrvatski, bošnjački i crnogorski nisu četiri posebna jezika, već samo dijalekti jednog, odnosno regionalne verzije srpsko-hrvatskog jezika”. Amerikanci su tada ustanovili “da se varijacije srpskog, hrvatskog, bošnjačkog i crnogorskog jezika mogu lako razumeti uz kratkotrajne vežbe, te da je nepotrebno da službenik koji se već obučio za, na primer, za hrvatski jezik, mora da prođe ceo kurs bošnjačkog kao da je reč o različitom jeziku”. Takođe se ističe da “svi veći američki univerziteti s uhodanim programima slovenskih jezika, uključujući Harvard i Univerzitet Kalifornije u Los Anđelesu, tretiraju ove dijalekte kao jedan jezik”.
Koliko se razlikuju srpski, hrvatski, bosanski i crnogorski, najbolje su objasnili “nadrealisti” u humorističkoj emisiji “Top lista nadrealista”.
Aleksandra Veličković
Jezička mreža Verbalisti http://verbalisti.com
_
